Cultuurschok in Duitse kranten- en bladenmarkt

Diepgewortelde angst
In diverse uitgeversmaatschappijen, verspreid over Duitsland, gist en borrelt het: in bijna alle gevallen zullen grote aantallen journalisten moeten verdwijnen als gevolg van de economische crisis.
Gisteravond, kort voor middernacht, kregen we in het kritsche actualiteitenprogramma ZAPP een filmpje van bijna dertien minuten te zien, waarin tal van protagonisten aan het woord kwamen: hoofdrolspelers, hetzij in de functie van slachtoffer van de crisis en derhalve van het dreigende ontslag, dan wel als uitgeefdirecteur, hoofdredacteur, manager of lid van de ondernemingsraad.

Een derde van de redacteuren
De uitgever van de Westdeutsche Allgemeine Zeitung en drie andere, iets kleinere bladen — waarvan de laatste overigens verlies lijden, heeft zo'n 900 journalisten in dienst van wie er 300 moeten worden ontslagen. De teruggang in kleine annonces, contactadvertenties, reclame voor auto's en andere duurdere producten heeft de situatie de laatste maanden enorm toegespitst.
Welke uitgever gelooft oprecht dat er, met 300 vakkrachten minder, nog kranten met dezelfde kwaliteit kunnen worden geproduceerd.
De WAZ-uitgever meldde dat er vanaf nu waarlijk niet meer op zes verschillende manieren door zes verschillende medewerkers (of eventueel teams) steeds maar weer hetzelfde zal worden behandeld, maar dat één Nieuwsdienst voor al die verschillende kranten voldoende moet zijn. Hoewel dat een prikkelende invloed zou kunnen hebben op bepaalde krachten binnen het journalistieke spectrum, is en blijft zoiets waarschijnlijk wensdenken, aangezien eerdere ingrepen elders hebben geleerd dat er dan alleen maar sprake is van vervlakking en verlies van pluriformiteit. En dat laatste is slecht voor het Perswezen in het algemeen en voor de verschillende betrokken uitgaven binnen één concern in het bijzonder.
Dergelijke situaties hebben we in Nederland bij tal van regionale kranten reeds gezien en de herhaling doet zich nu voor bij het wegsaneren van elkaar gezond beconcurrerende huis aan huis-bladen uit hetzelfde concern, die deels zijn opgeheven, voor de rest in de éne, van oudsher bekende titel opgaan.Süddeutsche Zeitung
Zelfs waar het economisch goed gaat, heerst er eveneens een sfeer van onzekerheid. Dat is ook het geval bij het enige Duitse dagblad dat nog steeds kan spreken van een gestaag groeiende oplage: de Süddeutsche Zeitung in München, die qua titel eventueel als een regionale krant zou kunnen worden beschouwd, maar dit in het geheel niet is. In het Duits heet zoiets überregional.
Een eerder toegezegd interview met de leiding van de SZ werd op het laatste moment afgezegd en de aanwezige journalisten en cameramensen van ZAPP werd verzocht het terrein te verlaten.

Hamburg
In Hamburg, een stad waar reeds veel langer diverse printmedia zijn gevestigd, is de sfeer gespannen. Het grote concert Gruner + Jahr met in eigen huis tal van kranten- en tijdschriftentitels, zal diverse uitgaven opheffen of samenvoegen hetgeen directe consequenties heeft voor de redactionele bezettingsgraad. De verschillende financiële en economische uitgaven die blijven bestaan, zullen in de nabije toekomst worden aangestuurd vanuit een centrale redactie die met veel minder mensen zal toe kunnen dan wanneer al die tijdschriften er een aparte redactie op nahouden. Dan zal de belangrijkste verantwoordelijke instantie de leiding van de Financial Times Deutschland zijn.
Al met al zullen ook daar zo'n 150 medewerkers in de redactionele sfeer snel een ontslagbrief ontvangen. Daarnaast circuleert het bericht dat alle medewerkers, die in de huidige situatie vrijwillig vertrekken, een éénmalige betaling van vijftigduizend euro zullen krijgen. Alleen al daaraan wordt duidelijk dat het om heel veel geld gaat.
Barre tijden zijn aangebroken, de sneeuwbal is aan het rollen geraakt en zal in de vijver waarin deze terecht komt, heel wat kringetjes trekken.

Couturiers en hun vele kleurrijke ontwerpen voor leden van het Nederlandse koninklijk huis

Als je, zoals ik, niet alleen een overtuigde republikein bent omdat je vindt dat een monarchie zo'n pijnlijk anachronisme is — en dat de door de koningin der Nederlanden geëiste aaspreektitel Majesteit geen enkel recht van bestaan heeft in een volwassen democratie — en je daarnaast zelfs niet de geringste sympathie kunt opbrengen voor wie dan ook die deel uitmaakt van de kongsi van Bea Biesterfeld, maar wel voor haar zus Irene, ook en vooral omdat die, volstrekt onnodig, belachelijk is gemaakt vanwege oprechte pogingen de wereld eens met een andere blik te bezien, dan interesseren je vanzelfsprekend alle leugen-, laster-, lagen- en listenverhalen in de meest schandelijke producten van de drukpers ook niet in de geringst denkbare mate. Die laag bij de grondse smeerlapperij vergiftigt slechts het papier dat — zoals wijlen de echtgenoot van de huidige Nederlandse koningin ooit zo terecht in een interview verklaarde — niets met een serieus en oprecht functionerende Pers te maken heeft, en die ook geen ander doel voor ogen heeft dan zoveel mogelijk geld te verdienen door manipulatief macht uit te oefenenen met bewust foutief dooreengehusselde letters van het Latijnse alfabet.
Toch kun je, als journalist, wel degelijk in een dubieuze positie raken als je — vasthoudend aan het hierboven omschrevene — wel aan de eigen, zij het passieve, belangstelling voor modeontwerpen tegemoet wilt komen door een nieuwe publicatie te bestuderen, die blijkt te gaan over de kleding van degenen, die zichzelf zien als 'de Oranjes' en daarom door miljoenen klakkeloos als zodanig worden beschouwd.

De onzichtbare Britse journalist Alistair Cooke

Zakelijk en privé
In de nacht van dinsdag 4 op woensdag 5 november presenteert de Britse televisiezender BBC Two — tussen 00:20 uur en 01:20 uur — een filmportret van de Britse journalist Alistair Cooke: The unseen Alistair Cooke. Bijna zes decennia — om precies te zijn: 58 jaar — componeerde hij, als inwoner van de Verenigde Staten zijn Letter from America, die door Radio 4 in Engeland werd uitgezonden.
Alfred Cooke — zoals zijn ware naam luidde — werd in 1908 te Salford in het graafschap Lancashire geboren, noemde zich vanaf zijn tweeëntwintigste jaar Alistair, en vertrok naar de VS om zich in New York te vestigen waar hij in 2004, vijfennegentig jaar oud, overleed.
Er zal in het filmportret ook aandacht worden besteed aan zijn privéleven. Dat vormt op zich een bron voor dikke boeken, doordat hij vele mensen heeft gekend en tal van interessante relaties heeft onderhouden.

Chinese propagandamachine draait op volle toeren

Op zondag 13 juli wordt het in programma Zembla van NPS/Vara, op Nederland 2, tussen 21:45 uur en 22:30 uur de documentaire De twee gezichten van China uitgezonden. Daarin wordt teruggekeken naar het moment dat de Olympische Zomerspelen van 2008 aan China werden toegekend. Van die zijde werd onmiddellijk beloofd de mensenrechten aldaar te zullen verbeteren, en heeft men volledige persvrijheid voor buitenlandse journalisten gegarandeerd. In de documentaire blijkt echter dat de alledaagse werkelijkheid een totaal andere is — geheel in overeenstemming met de verwachtingen die nuchter denkende en voelende mensen.
Tal van Chinezen zijn hun huis uitgezet omdat dit toen plaats moest maken voor de nieuw te bouwen sportcomplexen, en evenzeer worden mensen die bezwaren en kritiek uiten nog altijd op dezelfde manier monddood gemaakt als voorheen: ze worden opgepakt en vervolgens vakbekwaam monddood gemaakt, geheel in de traditie van de gele dictatuur. Verder toont de documentaire hoe groot de invloed is van de op alle fronten nadrukkelijk werkzame propagandamachinerie. De gebruikelijke nachtmerrie die machthebbers veroorzaken, ook al zijn deze inmiddels geavanceerd tot communisten in maatpakken en met handgemaakte zijden stropdassen. Dat is weliswaar een iets fraaiere aanblik dan de Mao-uniformiteit in alle geledingen liet zien, maar een eenheidsworst is het nog altijd.
Zie ook onze bijdrage over een vierdelige serie van archeologische documentaires, die hedenavond begint op het tweede Duitse televisienet. Deze is te vinden op onze zustersite Tempel der Doicumentaires.