Cultuurschok in Duitse kranten- en bladenmarkt

Diepgewortelde angst
In diverse uitgeversmaatschappijen, verspreid over Duitsland, gist en borrelt het: in bijna alle gevallen zullen grote aantallen journalisten moeten verdwijnen als gevolg van de economische crisis.
Gisteravond, kort voor middernacht, kregen we in het kritsche actualiteitenprogramma ZAPP een filmpje van bijna dertien minuten te zien, waarin tal van protagonisten aan het woord kwamen: hoofdrolspelers, hetzij in de functie van slachtoffer van de crisis en derhalve van het dreigende ontslag, dan wel als uitgeefdirecteur, hoofdredacteur, manager of lid van de ondernemingsraad.

Een derde van de redacteuren
De uitgever van de Westdeutsche Allgemeine Zeitung en drie andere, iets kleinere bladen — waarvan de laatste overigens verlies lijden, heeft zo'n 900 journalisten in dienst van wie er 300 moeten worden ontslagen. De teruggang in kleine annonces, contactadvertenties, reclame voor auto's en andere duurdere producten heeft de situatie de laatste maanden enorm toegespitst.
Welke uitgever gelooft oprecht dat er, met 300 vakkrachten minder, nog kranten met dezelfde kwaliteit kunnen worden geproduceerd.
De WAZ-uitgever meldde dat er vanaf nu waarlijk niet meer op zes verschillende manieren door zes verschillende medewerkers (of eventueel teams) steeds maar weer hetzelfde zal worden behandeld, maar dat één Nieuwsdienst voor al die verschillende kranten voldoende moet zijn. Hoewel dat een prikkelende invloed zou kunnen hebben op bepaalde krachten binnen het journalistieke spectrum, is en blijft zoiets waarschijnlijk wensdenken, aangezien eerdere ingrepen elders hebben geleerd dat er dan alleen maar sprake is van vervlakking en verlies van pluriformiteit. En dat laatste is slecht voor het Perswezen in het algemeen en voor de verschillende betrokken uitgaven binnen één concern in het bijzonder.
Dergelijke situaties hebben we in Nederland bij tal van regionale kranten reeds gezien en de herhaling doet zich nu voor bij het wegsaneren van elkaar gezond beconcurrerende huis aan huis-bladen uit hetzelfde concern, die deels zijn opgeheven, voor de rest in de éne, van oudsher bekende titel opgaan.Süddeutsche Zeitung
Zelfs waar het economisch goed gaat, heerst er eveneens een sfeer van onzekerheid. Dat is ook het geval bij het enige Duitse dagblad dat nog steeds kan spreken van een gestaag groeiende oplage: de Süddeutsche Zeitung in München, die qua titel eventueel als een regionale krant zou kunnen worden beschouwd, maar dit in het geheel niet is. In het Duits heet zoiets überregional.
Een eerder toegezegd interview met de leiding van de SZ werd op het laatste moment afgezegd en de aanwezige journalisten en cameramensen van ZAPP werd verzocht het terrein te verlaten.

Hamburg
In Hamburg, een stad waar reeds veel langer diverse printmedia zijn gevestigd, is de sfeer gespannen. Het grote concert Gruner + Jahr met in eigen huis tal van kranten- en tijdschriftentitels, zal diverse uitgaven opheffen of samenvoegen hetgeen directe consequenties heeft voor de redactionele bezettingsgraad. De verschillende financiële en economische uitgaven die blijven bestaan, zullen in de nabije toekomst worden aangestuurd vanuit een centrale redactie die met veel minder mensen zal toe kunnen dan wanneer al die tijdschriften er een aparte redactie op nahouden. Dan zal de belangrijkste verantwoordelijke instantie de leiding van de Financial Times Deutschland zijn.
Al met al zullen ook daar zo'n 150 medewerkers in de redactionele sfeer snel een ontslagbrief ontvangen. Daarnaast circuleert het bericht dat alle medewerkers, die in de huidige situatie vrijwillig vertrekken, een éénmalige betaling van vijftigduizend euro zullen krijgen. Alleen al daaraan wordt duidelijk dat het om heel veel geld gaat.
Barre tijden zijn aangebroken, de sneeuwbal is aan het rollen geraakt en zal in de vijver waarin deze terecht komt, heel wat kringetjes trekken.